Hem de ne yol… Hong Kong
(HK) ve Çin’in güney ucu arasındaki Lingdingyang Körfezi’ni deniz üstünden boydan
boya geçen 40 km
uzunluğunda bir köprü. Yol, HK Havalimanı’ndan başlıyor, Macau adası ve adanın
çok yakınında bulunan Çin’in Zhuhai şehrine kadar uzanıyor.
Başlangıç ve bitiş
noktalarındaki tüneller dâhil toplam 55 km kadar. Uçakların iniş-kalkış trafiğine
zarar vermemek için HK havalimanından başlayarak altı buçuk km’lik bir mesafe
denizaltından tünel olarak tasarlanmış. Tünel, inşaat sırasında oluşturulan bir
yapay adada yüzeye çıkıyor ve bu noktada köprü başlıyor. HK-Macau-Zhuhai yolunun
bağlantı noktasında bir yapay ada daha var. Bağlantı yolları bu ada üzerinden
dolaşıyor. Ayrıca, bir yapay ada HK havalimanı yanında ve bir tane de Macau da
var. Bu iki ada yolcu geliş-gidiş noktası ve gümrük sahası olarak hizmet verecekmiş.
Bana göre projenin en ilginç
ayağı olan Macau adası hakkında birkaç şey söylemek istiyorum. 1999’da kadar Portekiz
kolonisi olan bu küçük ada Çin’den yüzerek bile geçilebilecek kadar yakın. Ada,
gelir kaynağı kumar (ve fuhuş) olan bir “turizm cenneti”. HK ve Çin’de kumar
çok sert kurallarla yasak. Fakat Çinliler kumar oynamayı, sermayeyi kediye
yükleyecek kadar olmasa da, tutku derecesinde severler. Bu insanlar için tek seçenek
bu ada. Özetle, Macau adası kumar oynamak, “turistik faaliyette bulunmak” isteyenlerin
akın ettiği bir yer. Hafta sonu ve tatillerde uzak doğunun “eğlence tutkunları”
bu adaya akıyor. ÇKP, her türlü pisliği de beraberinde getiren kumarı bu küçük
adaya sıkıştırarak çok sıkı biçimde kontrol etmeyi düşünmüş.
İki yıl önce, merakıma
yenilip bu adayı ben de ziyaret ettim. Tecrübeli biri olarak şu kadarını
söyleyeyim: Geçen yıl, memleketteki ahlâk ve fazilet abidesi Milli ve Yerli
iktidarın bir tosuncuğu Singapur’da kumar oynarken bir kameraya yakalanmıştı. O
tosuncuk “helal-İslâmi kumar” oynamak için Singapur yerine Macau adasını
seçseydi, kesinlikle yakalanmazdı. Yani o kadar güvenilir bir “turistik
faaliyet” cenneti… Çinli iş adamlarının fırsat buldukça sevgililerinden biriyle
bu adaya kaçması boşuna değil. (Not: Çin kamu görevlilerinin bu adaya gitmesi
yasak.)
Köprü projesinin maliyeti
küçük bir ülkeyi ihya etmeye yetecek kadar büyük: 15,3 milyar dolar. Resmi olarak
projenin amacı, “HK, Çin’in İnci Nehri deltası ve Macau arasındaki yolcu ve
karayolu taşımacılığı ihtiyacını karşılamak, bu üç bölgenin ekonomik ve
sürdürülebilir gelişmesini güçlendirmek”. O bildik resmi açıklamalardan biri… Yine
de haksızlık etmeyeyim. Bu açıklamanın en az yüzde ellisinin proje için taşınan
gerçek niyet ve beklentiyi yansıttığına inanıyorum. Kısaca, Çin’in güney
ucundan Macau ve HK’a başta gıda-tarım ürünü olmak üzere sanayi mallarını da
kısa yoldan göndermek, HK limanlarını da kullanmak, HK Havalimanını kullanarak Çin’in
en güney bölgesine gidişi kolaylaştırmak amaçlanıyor. Yani kesinlikle yandaş
semirtmek için icat edilmiş bir gereksiz iş, bir ucube proje değil. Maliyetin
de gerçek rakamları yansıttığına eminim. HK’da bir dolara yapılacak bir işi beş
dolara yandaşa verip aradan dört doları çalmak gibi bir “devletlû çapulculuk”
mümkün değil. Çin’de mümkün olabilir ama HK’da asla. Maazallah, adamı hapiste
çürütürler…
HK hizmet sektörünün
bankalardan sonraki en azman bileşeni inşaat firmaları (üretim sektörü yok. Çin’e
taşındılar). Öyle bir inşaat faaliyeti ki, hafriyatla denizi doldura doldura ve
üstüne bina dike dike şehri en az yüzde on büyüttüler. Sadece finans, ticaret ve
inşaata dayalı HK ekonomisini canlı tutmak ve büyüme için eldeki en kullanışlı
araç inşaat. Bence, köprü projesinin belki ilk belki de ikinci nedeni işte bu
gerçek.
Artık hepimizin bildiği
gibi, kaynakları inşaatla çarçur etmek (1) borçları şişirerek ülkeyi bir krize
sürükleyebilir ve (2) sanayiyi nefessiz bırakabilir. HK, finans kapitalin dünyadaki
birkaç üssünden biri olduğu için kaynak diye bir sorun yok. Bütün dünyanın
parası HK’a akıyor. O kadar çok paraları var ki, “çok vergi toplanıyor ve harcayacak
yer bulamıyoruz” diye vergi oranını düşüren bir yerden söz ediyorum. Üstelik
burada yılda bir kez ödenen bir tek vergi var: Gelir vergisi. Yani tek vergi
türü, tek vergi oranı, tek hesap yöntemi, tek ödeme şekli. Bu da bizim Rabia;
ama bu refah sunan bir Rabia…
